Ngày 10/3, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết, đơn vị này đã tham mưu Bộ Y tế trình Chính phủ Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và dự thảo Luật Dân số.
Trong dự thảo Luật Dân số phiên bản mới nhất có đề xuất gồm các nhóm chính sách liên quan mục tiêu duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; nâng cao chất lượng dân số…
Trong dự thảo Luật Dân số phiên bản mới nhất có đề xuất gồm các nhóm chính sách liên quan mục tiêu duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; nâng cao chất lượng dân số…
Theo ông Dũng, so với dự thảo từng được đưa ra lấy ý kiến hồi tháng 9/2024, dự thảo Luật Dân số lần này vẫn dự kiến trao quyền quyết định cho các cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con, thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng.
Điểm khác biệt là dự thảo lần này đề xuất cho phép lao động nữ khi sinh con thứ 2 được kéo dài thời gian nghỉ thai sản từ 6 tháng lên 7 tháng. Cùng với đó, tạo điều kiện cho phụ nữ sinh đủ 2 con ở các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp được hỗ trợ thuê, mua nhà ở xã hội.
Theo quy định hiện hành về thời gian hưởng chế độ khi sinh con, lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 1 tháng. Thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng.
Theo ông Dũng, đề xuất kéo dài thời gian nghỉ thai sản từ 6 lên 7 tháng cho lao động nữ khi sinh con thứ 2 được xem là giải pháp khuyến khích của nhà nước để người dân sinh đủ 2 con. Tuy nhiên, vấn đề này cần sự chung tay vào cuộc, chia sẻ của BHXH và doanh nghiệp – người sở hữu lao động.
Việt Nam chính thức đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 (2,09 con/phụ nữ) và tương đối ổn định xung quanh mức sinh thay thế (xung quanh 2,1 con/phụ nữ) trong suốt 15 năm tính đến năm 2021.
Tuy nhiên, trong 3 năm gần đây, 2022-2024, mức sinh bắt đầu có dấu hiệu giảm nhanh, năm 2024 chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất được ghi nhận trong lịch sử. Bộ Y tế dự báo mức sinh của Việt Nam tiếp tục giảm trong thời gian tới.
Theo dự báo, kịch bản mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm.
Giai đoạn 5 năm sau đó, bình quân mỗi năm dân số giảm 0,04%, mức giảm này vào cuối thời kỳ dự báo (từ 2064-2069) là 0,18%, tương đương giảm bình quân 200.000 người/năm.
Trong khi đó, nếu ở phương án mức sinh trung bình, tới năm 2069, giai đoạn tăng trưởng âm này mới bắt đầu.
Lúc đó, hệ lụy của mức sinh thấp kéo dài sẽ dẫn đến thiếu hụt lực lượng lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh già hóa dân số, tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội.
Theo nhận định của Bộ Y tế và nhiều chuyên gia xã hội học, hiện mong muốn có 2 con trong mỗi gia đình người Việt vẫn đang phổ biến. Do đó, đây sẽ là thời cơ quan trọng, cần tận dụng để duy trì mức sinh thay thế.
Xem thêm: Tin rất vui: Từ năm 2025, lao động tự do sinh con vẫn được nhận tiền thai sản
Không đi làm công ty vẫn được hưởng chế độ thai sản
Luật BHXH năm 2014 hiện hành quy định người tham gia BHXH tự nguyện chỉ có 2 chế độ hưu trí và tử tuất.
Đây được xem là một trong những nguyên nhân dẫn đến số người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp, bởi người lao động chưa được hưởng các chế độ ngắn hạn cũng như mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện còn rất thấp.
Trong khi đó, thực tế Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ cho phụ nữ là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cư trú tại các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn khi sinh con đúng chính sách dân số trong thời gian qua.
Khi lấy ý kiến dự thảo Luật, cán bộ công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn lao động tự do đều kiến nghị bổ sung chế độ thai sản vào BHXH tự nguyện. Và Luật BHXH mới được thông qua đã bổ sung chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện.
Theo đó, phụ nữ là lao động tự do, ở nhà nội trợ, không đi làm ở công ty mà tham gia BHXH tự nguyện đều được hưởng chế độ thai sản.
Cụ thể, tại Điều 95 Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi thì từ 01/7/2025, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng chế độ thai sản 2 triệu đồng cho:
– Mỗi con được sinh ra
– Và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên không may chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.
Đối với lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn khi sinh con thì ngoài mức hưởng nêu trên,vẫn được hưởng chính sách hỗ trợ khi sinh con theo quy định của Chính phủ.
Luật BHXH (sửa đổi) quy định người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con nếu đáp ứng đủ điều kiện tại Điều 94 Luật này, cụ thể:
1. Đối tượng có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con được hưởng trợ cấp thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Lao động nữ sinh con;
b) Lao động nam có vợ sinh con.
– Trong trường hợp chỉ có mẹ tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con.
– Trường hợp cả cha và mẹ cùng tham gia BHXH đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản chỉ cha hoặc mẹ được hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con
– Trường hợp người các đối tượng quy định vừa có đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong BHXH tự nguyện và vừa có đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc thì chỉ được hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc.
– Trường hợp mẹ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện thì:
Mẹ được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc và cha được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.
– Trường hợp cha đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong BHXH, mẹ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện thì:
Cha được hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc và mẹ được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Từ 01/7/2025, lao động tự do sinh con vẫn được nhận tiền thai sản (Ảnh minh họa)
Hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thai sản khi tham gia BHXH tự nguyện
Điều 96 Luật BHXH sửa đổi có quy định cụ thể hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thai sản.
Theo đó, để nhận được chế độ này cần chuẩn bị 01 trong các giấy tờ:
– Bản sao giấy khai sinh hoặc trích lục khai sinh hoặc bản sao giấy chứng sinh của con;
– Trường hợp thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ hoặc con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh thì hồ sơ là 01 trong các giấy tờ sau:
- Bản chính hoặc bản sao bản tóm tắt hồ sơ bệnh án có thể hiện thông tin con chết;
- Bản chính hoặc bản sao giấy ra viện của lao động nữ sinh con có thể hiện thông tin con chết;
- Bản sao giấy báo tử của con;
- Văn bản xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã đối với trường hợp con chết trong vòng 24 giờ sau khi sinh.
Điều 97 Luật này cũng quy định về thời gian giải quyết hưởng trợ cấp thai sản. Cụ thể, trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh con, người lao động có trách nhiệm nộp hồ sơ theo quy định nêu trên cho cơ quan bảo hiểm xã hội.
- Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, cơ quan BHXH sẽ có trách nhiệm giải quyết.
- Trong trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Trên đây là thông tin về việc lao động tự do sinh con vẫn được nhận tiền thai sản.
Nguồn: https://luatvietnam.vn/bao-hiem/lao-dong-tu-do-sinh-con-van-duoc-nhan-tien-thai-san-563-98532-article.html
Nguồn: https://phunuvietnam.vn/de-xuat-lao-dong-nu-sinh-con-thu-2-duoc-nghi-thai-san-toi-7-thang-20250310210756675.htm